To nie jest kraj dla starych ludzi

Cormac McCarthy

To nie jest kraj dla starych ludzi

Stany Zjednoczone, Teksas, zaraz przy granicy z Meksykiem, lata 80. zaledwie pięć lat po skończeniu wojny Wietnamskiej. Llewelyn Moss podczas polowania na antylopy natyka się na furgonetkę z kilkoma martwymi mężczyznami, paczką heroiny i dwoma milionami dolarów, zabiera pieniądze i ucieka z miejsca. Niebawem jego tropem zaczynają podążać ludzie bezpośrednio związani ze znaleziskiem, a on sam z myśliwego staje się zwierzyną.

McCatrhy wprowadza napięcie od pierwszych stron, nie dając czasu na nudę czytelnikowi i bezbłędnie buduje je przez resztę książki. Czytelnik siedzi na szpilkach, przez większość lektury czekając na to, co zdarzy się dalej. Pisarz przedstawia fabułę fragmentarycznie, za pomocą krótkich części, opowiadanych przez dwóch narratorów. Jeden to klasyczny narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący, spokojne relacjonujący zdarzenia, drugi z kolei, to sam szeryf, jednak i on posługuje się bez emocjonalnym językiem, pozbawionym zarówno entuzjazmu, jak i zniechęcenia.



McCarthy sprawnie prowadzi akcje, nakreślając jej zarys, po których czytelnik sam musi przejść. W zasadzie książka ta angażuje czytelnika, który musi czytać ją naprawdę uważnie, aby nie stracić wątku. Nie znaczy to, że fabuła jest zagmatwana, wręcz przeciwnie, jednak autor szybko przeskakuje z jednego wątku do drugiego, co wymaga uważnego ich śledzenia. Cornac pisze tak, jak ja lubię, oszczędnie i precyzyjnie, za pomocą niewielkich środków i krótkich opisów pokazuje świat przedstawiony.

W „To nie jest kraj dla starych ludzi” mamy kilka postaci, każda z nich reprezentuje zupełnie inny typ osobowości, jest buntownik z wyboru, Moss, Szeryf, przykładny stróż prawa, o niezwykle mocnym kręgosłupie moralnym, gotowy walczyć w imię sprawiedliwości, realista i stary wyga, którego ciężko zwieść na manowce oraz bezwzględny przestępca, postępujący według własnych reguł. Każda z tych postaci jest wielowymiarowa, wystarczająco skomplikowana, aby pobudzić czytelnika do refleksji.

Język powieści jest znakomity, co prawda nie znajdziemy tu frapujących opisów, ani nader rozbudowanych dialogów, McCarthy nie operuje takimi środkami, pisarz po prostu pokazuje, zdarzenia, ludzi, delikatnie zarysowuje czas i miejsce akcji, jednak to czytelnik musi z między wierszy wyczytać resztę, cały kontekst.

Jest to książka o Ameryce, jakiej nie znanym, nie znajdziemy tu nic z tak zwanego amerykańskiego snu, wręcz przeciwnie, do bólu prawdziwy obraz kraju zmęczonego wojną, rozdartego i liżącego rany. Książka o smaku nostalgii charakterystycznej dla starości, gdzie ideały po starciu z rzeczywistością starły się i pokryły siwizną włosy, starości, która przez to, jak poznała świat, zupełnie nie umie się do niego dopasować, boi się też odejść, bo do końca nie wie, co jest po drugiej stronie.